Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Metal Meryem Çalık tarafından yazılmıştır.
Dış Gebelik Nedir?
Sağlıklı gebelikler döllenmiş yumurtanın rahim içi dokusuna yerleşmesiyle oluşur. Eğer döllenmiş yumurta, rahim içi dokusu dışında başka bir yere yerleşir ise dış gebelik adı verilir. Ayrıca gebelik rahimde tüplerin rahme açılan köşelerinde (intertisyel gebelik) veya rahim ağzında (servikal gebelik) yerleşmesi de dış gebelik olarak tanımlanır. Dış gebelik tüm ilk üç aylık gebeliklerin 1-2′ sinde görülür. Dış gebeliklerin yaklaşık %98’si tüplerde, daha az olarak yumurtalıklarda, karın içinde (abdominal gebelik), rahim ağzında (servikal gebelik) nadiren görülür.
Dış Gebelik Nedenleri Nelerdir?
Dış gebeliklerin oluşma nedeni döllenmiş yumurtanın rahim içine yolculuğunun yavaşlamasından kaynaklanır. Dış gebelik oluşumunu artıran sebepler arasında daha önce dış gebelik geçirmiş olmak, tüplerde bilinen bir hasar ya da tüplerden ameliyat olmak, spiral ile gebe kalmak, rahim içi araç ile gebelik kalmak, sık genital enfeksiyon geçirmek, sigara içmek, çok sayıda cinsel partneri olması, ilk cinsel ilişkinin erken yaşta olmasıdır. İleri yaşta özellikle 35-44 yaşlar arasında risk daha fazla artar.
Dış Gebelik Tanısı Nasıl Konur?
Hastalar en çok kasık ağrısı, adet gecikmesi ve vajinal kanama şikayeti ile başvururlar. Ağrı her zaman olur ve çok tipik bir şekilde tek taraflı bıçak batar gibi gelir geçer şeklinde başlar, dış gebelik kesesi ve tüp yırtılırsa ağrı yaygınlaşır, tüm karında hissedilir. Karın içine kanama başlar. Özellikle baygınlık geçiren kanaması olan doğurganlık çağındaki her kadında akla gelmelidir.
• Kanda beta HCG testi: Normal rahim içine yerleşmiş bir gebelikte bu değer 48 saatte bir, ikiye katlanır. Bu katlanmanın olmaması gebeliğin normal olmadığını düşündürür. Öncelikle düşükten, rahim içinde bebeğin kalp atışlarını olmadığı durumlardan ya da dış gebelikten şüphelenilmelidir.
• Ultrasonografi: Vajinal ultrasonda beta HCG seviyesi 1000-1500 mIU/ml ve üstünde, karından yapılan ultrasonda rahim içinde gebelik kesesi görülmelidir. Görülmüyor ise dış gebelik açısından incelenmeli ve renkli doppler ultrasonda dış gebelik odağında ateş halkası ya da damarlanma halkası görülebilir.
• Progesteron düzeyi: Tek bir progesteron kan değerinin 25 ng/ml den yüksek olması durumunda o gebelik %98 oranında sağlıklı bir gebeliktir, eğer progesteron 5 ng/ml den düşükse o gebelik %100 canlı değildir. 5 ile 25 ng/ml arasında bir değer şüpheli bir durum olup mutlaka rahim içi küreataj yapılarak patolojiye gönderilmelidir.
Dış Gebelik Tedavisi Nasıldır?
1. Gözlem (Bekle Gör Tedavisi)
Vajinal ultrasonda karın içi kanama ve yırtılma yoksa ve beta HCG 1000 IU/ml’nin altında değeri olan vakaların %80’i gözlem tedavisi ile yönetilebilir.
2. Medikal Tedavi
Hastanın hayatı bulguların normal sınırlarda olduğu, kan betaHCG değeri 5000 IU/ml’nin altında, fetal kalp atımının olmadığı, dış gebelik kitlesinin küçük olduğu, hastanın ilaç kullanımı için bir engeli yoksa medikal tedavi verilebilir. Tedavi yeterli gelmez ise başka ilaçlar mevcut tedaviye eklenebilir. Bu ilaçlar onkoloji tedavisinde kullanılan ilaçlar olduğu için hastanede yatış verilerek uygulanabilir.
3. Cerrahi Tedavi
Hastanın hayatı bulguları bozulmuş ise yaygın batın içi kanama varsa ve ilaç tedavisinden yanıt alınmazsa uygulanır. Yırtılan tüp cerrahi olarak çıkarılabilir. Kitle 2 cm’den küçükse ve tüpün dış 3/1’lik kısmında ise tüp kesilip bütünlüğü korunarak dış gebelik kesesi çıkartılabilir. Cerrahinin şeklini dış gebeliğin nereye yerleştiği belirler.
