Ertesi Gün Hapı Nedir?
Ertesi gün hapı, korunmasız veya başarısız korunma yöntemlerinden sonra kullanılan, gebeliği önlemeye yönelik acil doğum kontrol hapıdır. Genellikle cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde alındığında etkilidir. Adını, çoğunlukla ilişki sonrası “ertesi gün” alınmasından alır, ancak 72 saate kadar etkinliği devam edebilir.
Klasik doğum kontrol haplarından farklı olarak, düzenli kullanıma değil, tek seferlik acil duruma yöneliktir.
Ertesi Gün Hapı Ne İşe Yarar?
Bu hapın temel görevi, döllenmeyi ve yumurtlamayı engellemektir. Mekanizması şu şekildedir:
- Yumurtlamayı geciktirir veya durdurur,
- Döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini engelleyebilir,
- Tüm bu etkiler sayesinde gebeliği önleyebilir.
Ancak dikkat: Gebelik oluşmuşsa ertesi gün hapı işe yaramaz. Bu ilaç gebeliği sonlandırmaz, sadece oluşmasını önler.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?
- İlişkiden mümkün olan en kısa sürede, en geç 72 saat (3 gün) içinde alınmalıdır.
- Bazı haplar tek doz, bazıları ise 12 saat arayla 2 doz şeklindedir.
- Su ile ağız yoluyla alınır. Gıda ile alınması zorunlu değildir ancak mide bulantısını önleyebilir.
İdeal etki için ilk 12 saat içinde alınması önerilir.
Acil Doğum Kontrolü: Ne Zaman Gerekir?
Ertesi gün hapı şu durumlarda kullanılabilir:
- Korunmasız cinsel ilişki yaşandıysa,
- Prezervatif yırtıldı ya da kaydıysa,
- Doğum kontrol hapı unutulduysa,
- İstenmeyen bir gebelik riski doğduysa.
Bu durumlar, acil gebelik önleme kategorisindedir ve en kısa sürede harekete geçilmesi gerekir.
Ertesi Gün Hapının Etkisi Nedir?
Başarı oranı kullanılan ilaca ve zamanlamaya göre değişir:
| Kullanım Süresi | Gebeliği Önleme Oranı |
|---|---|
| İlk 12 saat | %95’e kadar |
| 24 saat içinde | %85 civarı |
| 48-72 saat | %58-70 arası |
Daha geç alınırsa etkinliği azalır ve gebelik riski artar.
Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Alınmalı?
En etkili kullanım zamanı ilişkiden sonraki ilk 12 saattir. 72 saate kadar alınabilir, ancak:
- Ne kadar erken alınırsa o kadar etkilidir.
- Her geçen saatle başarı oranı düşer.
Ertesi Gün Hapı Zararlı mı?
Genellikle güvenli kabul edilir, ancak bazı yan etkiler görülebilir:
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- Adet düzensizliği
- Göğüs hassasiyeti
Sık kullanım önerilmez, çünkü hormon yükü fazladır ve adet döngüsünü bozabilir. Yılda birden fazla kullanımı doktor kontrolünde olmalıdır.
Ertesi Gün Hapı ile Doğum Kontrol Hapı Arasındaki Farklar
| Özellik | Doğum Kontrol Hapı | Ertesi Gün Hapı |
|---|---|---|
| Kullanım sıklığı | Günlük | Acil durum |
| Etki şekli | Sürekli koruma | Yumurtlamayı engelleme |
| Hormon dozu | Dengeli | Yüksek |
| Kullanım amacı | Gebelik önleme | Acil müdahale |
Sık Yapılan Hatalar ve Doğru Bilinen Yanlışlar
- “Ertesi gün hapı düşük yapar” → Yanlış. Bu ilaç gebeliği sonlandırmaz.
- “Ertesi gün hapı sürekli kullanılabilir” → Yanlış. Sık kullanımı önerilmez.
- “İlişkiden 5 gün sonra da işe yarar” → Yanlış. En fazla 72 saat içinde etkilidir.
Ertesi Gün Hapı Kimler İçin Uygun Değildir?
- Hamile olanlar
- Karaciğer hastalığı olanlar
- Şiddetli migren veya pıhtılaşma sorunu olanlar
Bu kişilerin kullanmadan önce mutlaka doktora danışmaları gerekir.
Alternatif Acil Gebelik Önleme Yöntemleri
- Rahim içi araç (RİA): 5 gün içinde takıldığında gebeliği önleyebilir.
- Acil jinekolojik müdahale: Doktor önerisiyle farklı yöntemler de uygulanabilir.
Uzman Görüşleriyle Ertesi Gün Hapı Kullanımı
Kadın doğum uzmanları ve jinekologlar:
- Bu hapın panik durumlarında kurtarıcı olabileceğini,
- Ancak düzenli doğum kontrol yöntemlerinin tercih edilmesi gerektiğini belirtmektedir.
Ertesi gün hapı bir doğum kontrol yöntemi değil, sadece bir acil müdahale seçeneğidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Ertesi gün hapı kaç saatte etki eder?
İlk birkaç saat içinde etki eder, ancak yumurtlamayı tamamen durdurmayabilir.
Adet gecikmesi yaşanır mı?
Evet, bazı kadınlarda 5-7 günlük gecikme olabilir.
Her korunmasız ilişki sonrası kullanılmalı mı?
Hayır. Sürekli kullanım yerine düzenli korunma önerilir.
Adetliyken alınırsa etkili olur mu?
Evet, ancak yumurtlama dönemi dışında etki oranı değişebilir.
Hamilelik varsa işe yarar mı?
Hayır. Bu hap gebeliği önler, sonlandırmaz.
Ertesi gün hapı doğum kontrol hapı yerine geçer mi?
Hayır. Sürekli koruma sağlamaz, sadece tek seferlik bir çözümdür.
