Emzirme belki de yeni anne olanların en büyük korkusu… Bunun temel sebeplerinden biri yeni bir bireye alışmaya çalışan annenin yetersizlik hissinin, hormonların etkisiyle tavan yapması. Bir şeyi daha ekleyelim. Meşhur çevre baskısı. Sanki her emziren annenin sütü duvara fışkıracak kadar çok olmazsa ya da bebeği iyice kilo almazsa anneye yetersizlik hissettirmek için hazırda bekleyen teyzeler…
Ah o teyzeler yok mu! İnsanı zorla delirten, yetmiyormuş gibi bir de lohusa depresyonunun kapılarını bir güzel aralamayı sağlayan. Ama ne yapıyoruz? Derin bir nefes alıyor ve onları çevremizden uzaklaştırmayı deniyor, başaramazsak beynimizden uzaklaştırmanın yollarını arıyoruz.
Baştan söyleyelim siz zaten dünyaya bir can getirerek bir bordo bereli kadar güçlü olduğunuzu kanıtladınız. Gerisi lafügüzaf… Boş verin çok konuşup çok bilenleri siz bilimsel ve uygulanabilir doğruları dikkate alın.
Konuyu daha fazla uzatmadan işin uzmanlarından öğrenerek derlediğimiz meme reddinin nedenlerini ve çözüm yollarını sizlerle paylaşalım.
Bebeğiniz memeyle kavga ediyorsa…
Bebek aç olmasına rağmen reddeder memeyi tutar, ancak emmez, yutmaz veya çok zayıf emer; bazen anne emzirmeye çalışırken bebek ağlar ve memeyle adeta kavga eder. Bazen de bir memeyi emer ama diğerini reddeder.
Memeyi reddetme öncelikle annede bazı negatif düşüncelerin ortaya çıkmasına neden olur. Bebeğinin kendisini reddettiğini, yani bir bakıma onu istemediğini düşünebileceği gibi; bebeğinin bir daha emmeyeceğini, sütünü bıraktığını ve beslenmesinde sıkıntıların olacağını da akla getirebilir. Mamaya mı başlamam gerekiyor kaygısı ortaya çıkar.
Ani meme reddi başladıysa öncelikle nedenini bulmak gerekir. Nedenler bulunursa çözüm de kolaylaşır.
• Burun Tıkanıklığı: Burnu tıkanık olan bebekler sık sık emmeye ara verir ya da emmek istemezler. Burundan nefes alamayan bebek memeyi bırakarak ağzından nefes almaya çalışır. Eğer bebeğinizin burnu tıkalıysa, burun damlası kullanın ve bir aspiratör yardımıyla burnunu açmaya çalışın.
• Emzirme Pozisyonu ve Tekniği: Emzirme pozisyonunuz ve tekniğiniz hatalı olabilir. Bebeğin memeyi tutması için başından iterseniz size direnç gösterir, kafasını geri çeker, emmek istemez. Ya da meme tıkandığı için bebek zorlanıyor olabilir.
• Pamukçuk: Bebeğinizin ağzında pamukçuk oluşmuş olabilir. Bu mantar enfeksiyonu, genellikle yenidoğan bebeklerde görülse de bazen büyük bebeklerde de olabilir. Bebeğin yanaklarının özellikle iç tarafında, dilinde ya da damak ve diş etlerinde beyaz peynire benzeyen beyaz lekeler şeklindedir. Kabukları almaya kalktığınızda altında kırmızı bir bölge fark edebilirsiniz ve bazen kanama bile görülebilir. Ağzında pamukçuk görülen bebekler emerken acıdığı için emmeyi reddedebilir. Doktorunuzun düzenleyeceği tedaviyi uygulayın. Hem bebeğinizin tekrar emmesini sağlar hem de enfeksiyonun meme ucundan size geçmesini engellemiş olursunuz.
• Sütünüzün Tadı: Yeni gıdalar veya beslenme değişiklikleri sütünüzün tadını değiştirebilir. Özellikle acı ve koku içeren besinler (karnabahar, lahana gibi), sütünüzün tadını değiştirir. Eğer böyle bir yiyecek yediyseniz ve bebeğiniz emmek istemiyorsa, sütünüzü sağarak boşaltın ve birkaç saat sonraki sütünüzle emzirmeyi tekrar deneyin. Yalnızca anne sütü aldığı dönemdeyse, acil durumlar için buzluğunuzda depo ettiğiniz sütünüzle besleyebilirsiniz. Eğer dondurulmuş sütünüz yoksa mama ile besleyin. Ancak bir iki sefer emzirmeyi atlamaya rağmen hala emmek istemiyorsa başka bir sorun olabileceğini düşünün.
• Stres: Annelik çok zor bir meslek. Üstelik belirli mesai saatleri de yok. Böyle bir mesleğin getirdiği stres sizi nasıl etkiliyorsa emin olun bebeğinizi de o kadar etkiliyor. Strese girdiyseniz çözüm yolları aramaya başlayın. Çözüm konusunda eşinizden ve çevrenizden destek istemekten çekinmeyin. Ayrıca emzirmeden önce sizi sakinleştirebilecek, gerginliğiniz azaltacak yöntemler uygulayın. Kendinizden emin olduktan sonra emzirmeye başlayın. Unutmayın emzirmek size de iyi gelecektir. Çünkü emzirirken mutluluk hormonu olarak da adlandırılan Oksitosin salgılarsınız.
• Emzirme Saatleri: Emzirme saatlerini değiştirmeniz onu etkileyebilir.
• Diş Çıkarma: Bebeğiniz diş çıkarıyor olabilir. Emme sırasında şiş olan dişetleri acıyacağı için huysuzlaşır ve emmek istemez. Emmeyi reddeden bebeğinizin diş etlerini kontrol edin. Damakları ve diş etleri şiş, kızarık olabilir. İçi sıvı dolu diş kaşıyıcılarını buzdolabında soğutarak kullanabilirsiniz. Ayrıca eczanelerdeki diş çıkarma dönemi için olan jel/kremleri kullanabilir, fazla sıkıntısı olursa ağrı kesici fitil veya şurup verebilirsiniz.
• Yüksek Sesli Tepkiler: Bebeğiniz göğüs ucunuzu ısırdığında yüksek sesle tepki verirseniz onu korkutursunuz.
• Biberon Alışkanlığı: Sütünüzü ara ara biberonla veriyorsanız, bir süre sonra bebeğiniz biberona alıştığı için sizi emmeyi reddeder. Bu nedenle bebeğinizi mümkün olduğunca emzirmeye çalışın. Emziremediğiniz durumlarda da sütünüzü biberonla değil, kaşıkla verin.
• Sütünüz Yavaş Geliyorsa: Yeni doğan bebekler az ve sık emerler. Mide hacimleri küçük olduğu için az miktardaki süt onları doyurur. Bebeğiniz emdikçe sütünüz çoğalır ve onun ihtiyacını karşılar. Ama yorgunluk, stres, hastalık gibi bazı durumlarda sütünüzün gelmesi yavaşlayabilir. Bu gecikme bebeğinizin tepki göstermesine neden olur. Emmeye başlar başlamaz sütün ağzını doldurmasını isteyen bebeğiniz, sinirlenerek memeyi bırakmak isteyebilir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda göğsünüzü işaret ve başparmağınızın yardımıyla U şeklinde sıkıp sütün geliş miktarını kontrol edebilirsiniz.
• Sütünüz Fazla Geliyorsa: Annede fazla süt üretimi varsa bebek ağzına hızlı bir şekilde süt dolacağı için memeyi bırakarak ağlıyor olabilir.
• Sütünüz Miktarı Yetersizse: Doğumdan sonraki günlerde bebeğinizi sık sık emzirirseniz sütünüz çoğalır ve bebeğinizi doyurabilirsiniz. Ancak bazen 4. aydan sonra iştahlı bebeklerin doymasına yetmez, bebek huysuzlaşır ve emmek istemez. Emzirmekte ısrarcı olun. Sık emzirdikçe süt üretiminiz artar. Emzirin ve geriye kalan eksikliği depolanmış süt veya mama ile tamamlayın
• Kokular: Parfümünüzün kokusundan rahatsız olmuş olabilir.
• Kulak Enfeksiyonu: Bebeğiniz kulak enfeksiyonu geçiriyor olabilir. Kulak ağrısı çeneye yayılır ve emerken yutkunarak çenesini oynatmak zorunda kalan bebeğiniz daha çok ağrı hissedebilir. Genellikle bakteri ve virüsler enfeksiyonun esas nedenidir. Östaki borularının kısa ve dar oluşu, kulak iltihabına yol açabilecek üst solunum yolları hastalıklarına yakalanmalarını kolaylaştırır. Ayrıca bağışıklık sistemlerinin gelişmemiş olması ya da genellikle beslenme biçimlerinin sırt üstü olması da orta kulak iltihabına neden olur. Böyle bir durumda doktorunuza danışmanız uygun olacaktır.
• Çalışmaya Başladıysanız: Annenin çalışmaya başlaması bebeği etkileyebilir veya bakıcı değişikliği yapılmış ise bebek yeni gelen bakıcıya alışmamış olabilir.
• Yeni Bir Hamilelik Söz Konusuysa: Annenin yeniden gebe kalması durumunda salgılanan hormonlar nedeniyle sütün tadı değişebilir ve bebek memeyi reddedebilir.
• Bebeğiniz Büyüdüyse: Memeyi reddeden büyükçe bir bebek artık meme istemiyor olabilir.
Her şeyden önce sakin olmalısınız. Bebeğinizin hangi nedenle emmeyi reddettiğini bulursanız nedeni ortadan kaldırdığınızda sorun kendiliğinden çözülür. Bebeğiniz meme emmediği dönemde meme düzenli bir şekilde sağılarak süt yapımının devamlılığı sağlanmalıdır. Sütünüzün kesileceği endişesinden uzak durmalı, bu dönemin çoğunlukla geçici olduğunu unutmamalısınız. Ayrıca;
• Denemeye devam edin. Bebeğiniz hayal kırıklığına uğrarsa, durun ve daha sonra tekrar deneyin. Bebeğinizi çok uykulu olduğunda beslemeyi deneyebilirsiniz.
• Farklı bir zaman veya yer deneyin. İkiniz de banyodayken bebeğinizi beslemek yardımcı olabilir. Bebeğinizi güvenli bir şekilde kaldırıp çıkarmanıza yardımcı olacak birini yanınızda bulundurun. Bebeğinizi banyodan sonra, sıcak ve rahatlamışken emzirmeyi deneyin (bebeğiniz banyodan hoşlanıyorsa). Belinizden yukarısı çıplakken bebeğinizle yerde oynamayı deneyebilirsiniz. Bir süre sonra yavaş yavaş göğsünüzü sunun. Bebeğinizin uyanma saatini önceden tahmin edin ve hala uykuluyken onu kaldırıp besleyin. Bu şekilde ekstra gece beslemeleri yapabilirsiniz.
• Pozisyon değiştirin. Farklı emzirme pozisyonları deneyin. Bebeğinizin burnu tıkalıysa, beslemeden önce burnunu temizlemek yardımcı olabilir. Bebeğinizi başı meme ucunuzla aynı hizada olacak şekilde vücudunuza dik bir pozisyonda gezdirin. Aynı anda yürüyün ve emzirin. Bebeğinizi bir bebek askısına koymayı deneyin. Sütyeninizi çıkarın, böylece bebeğin yüzü göğsünüzün derisine değsin ve meme ucunuzu bulabilsin. Bu amaçla askıyı normalden daha aşağıda takmanız gerekebilir. Tamamen farklı bir beslenme pozisyonu deneyin: bebeğinizi kolunuzun altına sokun (ikiz stili); veya vücut teması olmadan yan yana bir yatağa uzanın. Bu özellikle hava çok sıcaksa veya bebeğiniz gerginliğinizi hissediyorsa iyidir. Ayrıca bebeğinizi yanınızda kucaklayarak uzanabilirsiniz.
• Dikkat dağıtıcı şeylerle başa çıkın. Bebeğinizi dikkat dağıtıcı şeylerin olmadığı sessizve karanlık bir odada beslemeyi deneyin. Bebeğinizin size odaklanmasını sağlamak için bebek için güvenli bir kolye takın. Ya da tutması için yumuşak bir oyuncak verin. Sık sık emzirin ve gece emzirmelerine devam edin.
• Bebeğinizi kucaklayın. Sizinle bebeğiniz arasındaki ten teması, bebeğinizin emzirmeye olan ilgisini yenileyebilir. Birlikte sıcak bir banyo yaparken bebeğinizin tutunup tutunmadığına bakın. Bebeğinizi emzirmeden önce beş dakika kadar çıplak vücuduna masaj yaparak rahatlatın. Bebeğinize şarkı söylemeyi deneyin, hatta aynı birkaç satırı tekrar tekrar söyleseniz bile. Rahatlatıcı bir fon müziği çalmayı deneyin.
• Bebeğinizin rahatlamasına yardımcı olun. Bebeğinizi emzirmeden önce beş dakika kadar çıplak vücuduna masaj yaparak rahatlatın. Bebeğinize şarkı söylemeyi deneyin, hatta aynı birkaç satırı tekrar tekrar söyleseniz bile. Rahatlatıcı bir fon müziği çalmayı deneyin.
• Isırma sorunlarını ele alın. Bebeğiniz emzirme sırasında sizi ısırırsa, sakin olun ve emmeyi hızla kesmek için parmağınızı bebeğinizin ağzına sokun.
• Rutininizdeki değişiklikleri değerlendirin. Bebeğinizi üzebilecek rutininizdeki değişiklikleri düşünün. Stresli misiniz? Yeni ilaçlar mı alıyorsunuz? Diyetiniz değişti mi? Yeni bir parfüm veya kokulu sabun mu kullanıyorsunuz? Hamile olabilir misiniz? Kendinize bakmaya odaklanın.
Emzirmeyi kolaylaştırmaya yardımcı olun.
• Bebeğiniz açlık belirtileri gösterdiği anda onu hemen besleyin.
• Bebeğinizin emmesini teşvik etmek için biberon kullanımını sınırlayın.
• Eğer emzik kullanıyorsanız, bebeğiniz emziği emerken onu gezdirmeniz, şarkı söylemeniz ve sallamanız onu yavaş yavaş sakinleştirebilir ve böylece emziği çıkarırken bebeğinizi nazikçe göğsünüze koyabilirsiniz.
• Eğer bebeğiniz çok açsa, başlangıçta az miktarda sağılmış anne sütüyle (örneğin 30 ml) başlayıp, ardından yavaşça memeyle değiştirmeniz gerekebilir.
• Bazı anneler emzirmeye başlamak için meme ucu kalkanını kullanırlar, bunu hemen çıkarırlar ve süt akmaya ve bebek mutlu bir şekilde emmeye başlayınca bebeği tekrar göğsüne koyarlar.
• Bebeğinizin açık ağzına biraz süt sağarak ona memenin ne işe yaradığını hatırlatın.
Bebeğim emmeyi reddetmeye devam ederse ne yapmalıyım?
Bebeğinizi beslemede devam eden sorunlarınız varsa, süt tedarikinizle ilgili herhangi bir sorun yaşamamak için sütünüzü sağmanız veya pompalamanız gerekecektir. Bebeğinizi normalde beslediğiniz zamanlarda süt sağın. Bu sütü bebeğinizi biberonla beslemek için kullanabilirsiniz.
Meme reddi konusunda ne zaman endişelenmeliyim?
Bebeğinizin ihtiyaç duyduğu kadar anne sütü almadığından endişeleniyorsanız, bebeğinizin her gün kaç emzirmeyi reddettiğini not edin. Bebeğinizi günde kaç kez emzirdiğiniz, büyüdükçe değişir. Yeni doğan bebekler her 2 ila 4 saatte bir acıkır, ancak bu sayı ve her emzirmenin uzunluğu bebeğiniz büyüdükçe azalır.
Meme reddi olup olmadığını anlamak için kendinize sormanız gereken diğer sorular:
• Bebeğiniz günde kaç tane ıslak bez üretiyor?
• Bebeğinizin gelişimi bebek büyüme çizelgelerinde iyi takip ediliyor mu?
• Memede huysuzlanıyorlar mı, emzirmekte zorluk çekiyorlar mı?
• Başka durumları iyi mi?
Sakin kalmaya çalışın
• Bebeğiniz huysuzlandığında veya beslenmeyi reddettiğinde, sakin ve sabırlı kalmaya çalışın ve bebeğinizi nazikçe tutun. İkiniz de gerginseniz, sakin olmayı, derin nefesler almayı deneyin.
• Derin nefes almak kendi nefesinizi yavaşlatmaya ve daha düzenli hale getirmeye yardımcı olur, bu da herkesi sakinleştirmeye yardımcı olabilir. Rahatlamaya odaklanın, rahatlatıcı müzik dinleyin, bebeğinizi nazikçe sallayın veya yanınızda taşıyın. Bu rahatlama sütünüzün kolayca akmasına yardımcı olacak ve böylece bebeğiniz emdiğinde süt alacaktır.
• Bebeğiniz oldukça huzursuz, sinirli veya ağlıyorsa ya da siz öfkeli ve üzgün hissediyorsanız, her ikiniz de daha sakin hissettiğinizde tekrar denemenin yardımcı olduğunu görebilirsiniz. Bu arada bir kucaklaşma veya oyun bebeğinizin dikkatini dağıtabilir. Dışarıda yürüyüş yapmak ikinizi de rahatlatabilir. Bu, eşinizin (veya bir arkadaşınızın veya akrabanızın) araya girip ikinize de bir mola verebileceği zamandır.
• Neyse ki çoğu meme reddi geçicidir ve bebeğinizin tekrar mutlu bir şekilde emmeye başlaması çok uzun sürmez. Bazen neden reddettiğini asla öğrenemeyebilirsiniz. Emzirme krizi birkaç günden fazla sürüyorsa, bebeğinizin bezi normalden daha az ıslanıyorsa veya bebeğinizin emzirmede zorluk çektiğinden endişe ediyorsanız, bebeğinizin doktoruna danışın.
Kaynakça
• Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ece Şule ASLAN
• https://www.breastfeeding.asn.au/resources/breast-refusal
• https://www.pregnancybirthbaby.org.au/breastfeeding-and-breast-refusal
