Adet görmek ne demek?
Adet görmek beyin, yumurtalık ve rahmin (uterus), uyum içerisinde birbirini etkileyen bir süreç oluşturmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Kişinin önce yumurtalıkları uyarılır, hormonların etkisiyle yumurta oluşur; gebelik olmuyor ise adet görür. Her ay ritim budur. Adet görüldüğünde rahim içerisindeki kalınlık incelir, kanama başlar ve yeni yumurta oluşumu için süreç devam eder. Bu süreç kişinin hormonal dengesiyle ilgilidir. Bölgesel ve ırksal farklılıklar, kilo, yaşam şekli hatta dış uyaranlara göre çevresel faktörler (izlenen filmler gibi) kişiden kişiye değişebilir. Yüksek yerlerde yaşayan insanlar daha geç adet görürken; melatonin hormonunun etkisiyle deniz kenarında yaşayan insanlar daha erken adet görür. Yumurtalıktan; östorojen, projesteron salgısı beyinden fsh lh dediğimiz hormonların salgısı ile birlikte bir uyum içerisinde adet başlar. Türkiye ortalaması çoğunlukla 12 gibi bir yaştır. İlk adete menarş denir. Eğer 9 yaşından önce olunuyorsa erken adet olarak tanımlanır. 11-14 yaş arası görülen adet normaldir. Erken dönemde görülen adet kemiklerdeki büyüme çizgilerinin durması, göğüs, koltukaltı bölgelerinin kıllanması gibi vücut değişikliklerine yol açar. 8 yaşından önce görülen adet çocuk endokrinologlarına başvurularak erken müdahale edildiğinde durdurulabilir.
Adet dönemi Türkiye ortalamasında 12 yaşlarında başlayıp 45 yaşlarında görülmeye başlayan menopoz dönemine kadar devam eder. Sadece gebelikte mola verir.
Olması gereken adet düzeni nedir?
Bir adetin başlangıcından başlangıcına en kısa 21 gün en uzun 35 gün geçmesi gerekir. Adet aralarında 21 günden daha kısa bir süre varsa; hormonal dengesizlik, rahim içerisinde miyom, polip gibi birtakım problemlerin olma ihtimaline karşı doktor kontrolünden geçmek gerekir. 35 günden daha uzun olursa da sıkıntı olabilir. Arada bir gün ise gayet normal olarak kabul edilir. Adet süresi 2 gün ile 8 gün arası ortalama 3-5 gündür. Adet miktarı da 30-80 ml kadardır. 2 saatte 1 pedden fazla doluyor ise ciddi bir kanama ve beraberinde kansızlık olabilir. Bu nedenle tedavi altına alınması için mutlaka hekime başvurulması gerekir.
Hamileyken neden adet görülmez?
Kişinin yumurtalıkları uyarılarak hormonlarının etkisiyle yumurta oluştuktan sonra yeni yumurta büyüyüp 13-16 gün arasında yumurtalıktan atılır. Tüp bunu yakalayıp sperm ile buluştuysa gebelik oluşup rahmin içine yerleşir. Burada farklı hormonlar devreye girdiği için her ay olan o ritm durur ve yeni yumurta oluşmaz. Yumurtalıklar, hamilelik sürecinde östorojen, progesteron gibi ritmik hormon üretimine devam etmediği için gebelikte adet görülmez. Çünkü rahim içerisinde bir bebek vardır ve onun dışında başka bir şeye yer yoktur.
Doğumdan ne kadar süre sonraya kadar adet görmemek normaldir?
Normal doğum ya da sezaryenden sonra ilk 1 hafta -10 gün genellikle kanama tarzında görülür. 40 güne kadar lekelenme tarzında sürer. Çok fazla olursa bu konuyla ilgili de hekimine başvurması gerekir. 40. günde genellikle adet görme olabilir. Bu durum daha çok kadının emzirmesi ya da emzirmemesi ile ilgilidir. Emzirmeyen annelerin hormonları, yumurtalıkları normal çalışmaya başladığı için 4-8 haftadan sonra adet görmeye başlayarak normal ritmine dönerler. Emziren annelerde ise prolaktin dediğimiz süt hormonu çok yüksek olduğu için yumurtlamayı engeller ve bu nedenle düzenli adet görülmeyebilir. Ne kadar süre düzenli adet görülmeyeceği prolaktin hormonunun seviyesine bağlı olduğu için kişiden kişiye göre değişir. Ortalama 8-16 haftadan sonra çoğunlukla adet görülebilir ama bu süre 18 aya kadar da uzayabilir. Bu dönemde annenin adet olmadan da hamile kalabileceğini unutmaması ve korunmaya ekstra dikkat etmesi gerekir.
Adet görülmeyen bu süre boyunca anne adet olmamaktan kaynaklı fiziksel ve psikolojik sıkıntılar yaşar mı? (Şişkinlik, kabızlık, yorgunluk gibi . . )
Ödem gibi herhangi bir fiziksel problem görülmez. Ancak hormonal etki ile vajinal kuruluk, cinsel ilişkide ağrı gibi durumlar olabilir.
Adet görmemek hamilelikten korunma da doğal bir koruyucu mudur?
Hayır. Önce yumurta oluşur yumurta döllenmiyorsa kişi adet görür. En önemli şey korunma ile ilgilidir. Doğumdan sonra sütüm koruyor ben hamile olamam diye gittiğiniz hekimden hamile olduğunuzu öğrenebilirsiniz.
